De Mix Nederland | Bnadem
Fotograaf Robert de Hartogh legde in de jaren zeventig de eerste Marokkaanse gastarbeiders vast in Goudse fabrieken en pensions. Zijn jonge vakgenoot Khalid Amakran, zelf zoon van een arbeidsmigrant, zocht de eerste generatie Marokkaanse Nederlanders op. Als zeventigers en tachtigers poseren ze, vol trots naast hun vrouw, kinderen en kleinkinderen. Zowel de foto's van Robert de Hartogh als de portretten van Khalid Amakran zijn nu te zien in Museum Gouda.
“Ik besloot toen de camera op te pakken. Om mensen te laten zien, die niet werden gezien.” (Robert de Hartogh)
Als vanaf de jaren zestig honderden jongemannen uit Al Hoceima en andere Marokkaanse provincies naar Nederland komen om hier te werken, is het fotograaf Robert de Hartogh (1942-2022) die hun leven hier in beeld brengt. Hij komt in fabrieken, pensions en bij de gezinnen thuis. Robert eet mee, bezoekt feesten, scholen en moskeeën. Dat is in die tijd niet zo gebruikelijk, maar hij vindt al die andere culturen fascinerend en kijkt met een open en eerlijke blik. Later zegt hij hierover: “ik besloot toen de camera op te pakken. Om mensen te laten zien, die niet werden gezien.”
Khalid Amakran (1991) is zelf ook zoon van een arbeidsmigrant uit die tijd. De afgelopen maanden zocht hij de eerste generatie Marokkaanse arbeidsmigranten op, nu het nog kan, want inmiddels zijn zij zeventigers en tachtigers. Khalid maakte nieuwe foto's. Vol trots staan de mannen er op, samen met hun vrouw, kinderen en kleinkinderen.
Tijdens het fotograferen vertellen ze Khalid hun verhalen, over vroeger. Over worstelen én wortelen in Nederland, hun nieuwe grond. Khalid neemt de gesprekken op. Hij zegt erover: “Toen de eerste arbeidsmigranten hierheen kwamen, gebruikten ze cassettebandjes om hun familie te vertellen hoe het hier met ze ging. Mijn geluidsopnames zijn ook een soort cassettebandjes, voor de komende generaties.” De gesprekken van Khalid met de mensen die hij voor zijn cameralens had, zijn op te tentoonstelling te beluisteren.
Bnadem is het Marokkaans-Arabische woord voor 'mens' en betekent letterlijk 'zoon van Adam'. In de Marokkaanse cultuur ben je dus altijd onderdeel van iets wat groter is dan jijzelf. Heel anders dan het Nederlandse woord ‘individu’, dat in het Arabisch niet bestaat en juist ‘ondeelbaar’ betekent. De tentoonstelling Bnadem gaat over de zoektocht van Marokkaanse Nederlanders. Wie kan je zijn, wie mag je worden en wat neem je mee van de generatie voor jou?
Helaas overleed Robert de Hartog eind 2022 plotseling. Hij en Khalid Amakran hebben nog wel nauw kunnen samenwerken om deze prachtige tentoonstelling samen te stellen. Destijds had Robert zijn eerste museale tentoonstelling in Museum Gouda en nu vindt zijn laatste hier ook plaats. Zijn foto’s hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan de beeldvorming over migranten in Nederland. Dat gebeurde in tal van publicaties, pamfletten, posters en tentoonstellingen, want 'uit onbegrip wordt haat geboren'. En toch is deze tentoonstelling nog steeds noodzakelijk. Khalid: "als ik vroeger naar het museum ging zag ik alleen maar werk hangen dat niet over mij ging”. Bnadem brengt daar verandering in en laat mensen zien, die gezien moeten worden.
Bnadem is de Zuid-Hollandse editie van De Mix Nederland, een serie tentoonstellingen op verschillende plaatsen in Nederland. Op elke plek laat een hedendaagse Nederlandse fotograaf zich inspireren door een historische fotocollectie van een vakgenoot.
De Mix Nederland | Bnadem is een initiatief van Stichting Beeldmix samen met Museum Gouda, NS en ProRail en is mede mogelijk gemaakt door de Gemeente Gouda, Prins Bernhard Cultuurfonds, Stimuleringsfonds Creatieve Industrie, Mondriaan Fonds en Nederlands Fotomuseum.
De tentoonstelling is te bezoeken op de eerste verdieping. Wij hebben helaas geen lift.
